آزمایش دیابت بارداری (زمان، روش و نکات مهم)

آزمایش دیابت باردای چیست؟

با مصرف غذا، بدن غذا را به قند تجزیه می‌کند؛ این قند وارد جریان خون می‌شود و بدن از آن برای تولید انرژی استفاده خواهد کرد. بااین‌حال این افزایش قند خون بعد از غذا خوردن در افراد مبتلا به پیش‌دیابت و دیابت، بیش از حد طبیعی خواهد بود. آزمایش غربالگری دیابت، برای شناسایی مشکلات مربوط به پردازش قند در بدن، انجام می‌شود.

افرادی که ریسک بالای دیابت بارداری دارند، ممکن است این آزمایش را زودتر از هفته ۲۴ انجام دهند. ریسک‌فاکتورهای ابتلا به دیابت بارداری به شرح زیر است:

• شاخص توده بدنی (BMI) ۳۰ یا بالاتر
• کم‌تحرکی یا نداشتن فعالیت بدنی کافی
• سابقه دیابت بارداری در بارداری‌های قبلی
• ابتلا به بیماری‌هایی که احتمال دیابت را افزایش می‌دهند، مانند سندرم متابولیک یا سندرم تخمدان پلی‌کیستیک
• سن ۳۵ سال یا بیشتر در زمان بارداری
• سابقه دیابت در بستگان نزدیک
• داشتن سابقه تولد نوزادی با وزن بیش از ۴.۱ کیلوگرم در بارداری قبلی

انواع آزمایش دیابت بارداری چیست؟

دو نوع آزمایش دیابت بارداری برای کنترل قند خون وجود دارد. این دو نوع آزمایش شامل آزمایش غربالگری گلوکز و آزمایش تحمل گلوکز، می‌شود.

• آزمایش تحمل گلوکز (Glucose Challenge Test) فقط نشان می‌دهد که احتمال ابتلا به دیابت بارداری وجود دارد یا خیر. اگر نتیجه این آزمایش غیرطبیعی باشد، پزشک آزمایش دوم را تجویز خواهد کرد. این آزمایش در یک ساعت و بدون ناشتایی انجام می‌شود. برای انجام آزمایش gct باید 50 گرم گلوکز مصرف شود.
• آزمایش چالش گلوکز (Glucose Tolerance Test) برای تشخیص قطعی دیابت بارداری و با مصرف 150 گرم گلوکز در طول سه ساعت آزمایش، استفاده می‌شود. این آزمایش به حداقل 8 ساعت ناشتایی نیاز دارد.

هر دو نوع آزمایش شامل نوشیدن یک محلول شیرین حاوی گلوکز و گرفتن نمونه خون از سیاهرگ می‌شود.

آزمایش‌های تحمل گلوکز gct در دوران بارداری چیست؟

آزمایش غربالگری دیابت بارداری برای بررسی احتمال ابتلا به دیابت بارداری انجام می‌شود و بخشی روتین از مراقبت‌های دوران بارداری است. اگر نتیجه این مرحله طبیعی نباشد، باید آزمایش چالش گلوکز را نیز انجام دهید. در مقابل اگر نتیجه آزمایش غربالگری، طبیعی باشد، نیازی به انجام آزمایش دیگری نیست. این آزمایش در یک ساعت و بدون نیاز به ناشتایی انجام می‌شود.

آزمایش چالش گلوکز gtt چگونه انجام می‌شود؟

اولین مرحله آزمایش چالش گلوکز بر خلاف آزمایش تحمل گلوکز، شامل نوشیدن محلول شیرین نمی‌شود. در این آزمایش ابتدا، نمونه خون ناشتا از شما گرفته خواهد شد تا میزان قند خون روی معده خالی اندازه‌گیری شود. سپس در کمتر از پنج دقیقه، محلول شیرین (حاوی 150 گرم گلوکز) را می‌نوشید. پس از آن، در ۱، ۲ و ۳ ساعت بعد، دوباره از شما خون گرفته می‌شود.

در طول مدت آزمایش چالش گلوکز، اجازه ترک آزمایشگاه را ندارید و باید منتظر خون‌گیری‌های بعدی بمانید. بیشتر مراکز آزمایشگاهی، اجازه نوشیدن چند جرعه آب در این مدت را می‌دهند، اما خوردن غذا تا بعد از خون‌گیری نهایی، ممنوع است.

آزمایش دیابت بارداری چه زمانی انجام می‌شود؟

غربالگری دیابت بارداری معمولا در هفته‌های ۲۴ تا ۲۸ بارداری انجام خواهد شد. البته این آزمایش بر‌اساس تشخیص پزشک ممکن است در هفته‌های زودتر بارداری انجام شود. چه عواملی منجر به اجرای این آزمایش در هفته زودتر از ۲۴ هفتگی می‌شود؟ در ادامه بررسی می‌کنیم.

• سابقه دیابت در بارداری قبلی
• وجود قند در ادرار هنگام مراجعه‌های دوران بارداری
• سابقه خانوادگی دیابت
• چاقی
• فشار خون بالا
• سن بالای ۳۵ سال
• ابتلا به بیماری‌هایی مانند سندرم تخمدان پلی‌کیستیک (PCOS)

چگونه برای آزمایش دیابت بارداری آماده شوم؟

معمولا خطر جدی بر اثر خون گرفتن در آزمایش بارداری ایجاد نمی‌شود. فقط ممکن است احساس سرگیجه یا سبکی سر داشته باشید.
برای انجام آزمایش دیابت بارداری باید یک‌سری دستورالعمل را برای انجام آزمایش تحمل گلوکز (GTT)،‌ اجرا کنید که به شرح زیر است:

• خوردن حداقل ۱۵۰ گرم کربوهیدرات در روز به مدت سه روز پیش از آزمایش
• خودداری از خوردن و نوشیدن هر چیزی (به جز چند جرعه آب) به مدت ۸ تا ۱۲ ساعت پیش از آزمایش
• برنامه‌ریزی برای انجام آزمایش در اولین ساعات صبح
• اگر دارویی مصرف می‌کنید، حتما به تکنسین آزمایشگاه اطلاع دهید. این موارد ممکن است بر نتیجه آزمایش شما تاثیر بگذارند.
• برای انجام آزمایش چالش گلوکز (GCT) نیازی به ناشتایی نیست. می‌توانید مثل حالت عادی بخورید و بنوشید اما از خوردن صبحانه یا نوشیدنی‌های شیرین خودداری کنید.
  (منبع)

آیا می‌توان قبل از آزمایش غربالگری دیابت بارداری (GCT) غذا خورد؟

بیشتر پزشکان توصیه می‌کنند که پیش از آزمایش غربالگری دیابت بارداری یا همان آزمایش یک ساعته، صبحانه‌ای با قند بالا نخورید. توجه داشته باشید که خوردن مقدار زیاد شیرینی یا قند در ناهار ممکن است روی نتیجه آزمایش تاثیر بگذارد. در ادامه نیاز به ناشتایی در دو نوع آزمایش دیابت بارداری را بررسی می‌کنیم.

• ناشتایی لازم برای آزمایش تحمل گلوکز: ناشتایی ندارد.
• ناشتایی لازم برای آزمایش چالش گلوکز: 8 ساعت

آزمایش چالش گلوکز در دوران بارداری چگونه انجام می‌شود؟

آزمایش غربالگری یا چالش گلوکز در دوران بارداری شامل فرایندی به شرح زیر است.
مدت انجام این آزمایش حدود یک ساعت است. این آزمایش برخلاف آزمایش تحمل گلوکز نیازی به ناشتایی ندارد و با مصرف 50 گرم گلوکز انجام می‌شود.

1. خانم باردار باید محلولی که حاوی ۵۰ گرم قند است را بنوشد.
2. یک ساعت بعد، نمونه خون گرفته می‌شود و میزان قند خون بررسی خواهد شد.

آزمایش تحمل گلوکز در دوران بارداری چگونه انجام می‌شود؟

آزمایش تحمل گلوکز برای تشخیص قطعی دیابت بارداری انجام می‌شود. فرایند انجام آن به شرح زیر است:
شما باید ۸ ساعت ناشتا باشید.

1. ابتدا یک نمونه خون گرفته می‌شود و میزان قند خون اندازه‌گیری خواهد شد.
2. سپس محلولی با ۱۰۰ گرم قند نوشیده می‌شود.
3. میزان قند خون شما در یک، دو و سه ساعت بعد اندازه‌گیری خواهد شد.

در طول این آزمایش سه ساعته، باید در آزمایشگاه بمانید تا مراحل مختلف آزمایش انجام شود.

آزمایش دیابت بارداری چقدر طول می‌کشد؟

آزمایش غربالگری قند در مدت‌زمانی بیشتر از یک ساعت، انجام می‌شود. همچنین آزمایش تحمل گلوکز ممکن است بیش از سه ساعت به طول بینجامد.

آیا می‌توانم در طول آزمایش دیابت بارداری آب بنوشم؟

خوردن آب در آزمایش دیابت بارداری سه ساعته، مشکلی ندارد. بااین‌حال بهتر است از تکنسین آزمایشگاه در مورد نوشیدن آب هنگام انجام آزمایش بارداری سوال کنید.

چقدر طول می‌کشد تا نتایج غربالگری دیابت بارداری اعلام شود؟

دریافت جواب آزمایش بارداری معمولا بین یک تا دو روز طول می‌کشد. این زمان ممکن است بر‌اساس فرایند کاری آزمایشگاه، کمی بیشتر یا کمتر شود.

آزمایش قند بارداری باید چند باشد؟

جواب آزمایش دیابت بارداری به صورت میلی‌گرم در دسی‌لیتر (mg/dL) گزارش می‌شود. به‌طورکلی جواب‌های احتمالی برای میزان قند خون در آزمایش غربالگری به شرح زیر خواهد بود.

اگر قند خون ۱۹۰ mg/dL یا بیشتر باشد، احتمال دیابت بارداری وجود دارد.

اگر قند خون کمتر از ۱۴۰ mg/dL باشد، معمولا به‌عنوان نتیجه طبیعی در نظر گرفته می‌شود (البته این مقدار ممکن است بسته به استاندارد‌های اندازه‌گیری آزمایشگاه متفاوت باشد).

اگر قند خون شما بالاتر از حد انتظار باشد، باید آزمایش قند خون سه ساعته در بارداری را نیز انجام دهید.
(منبع)

محدوده طبیعی برای آزمایش قند خون یک ساعته چقدر است؟

مقادیر قند خون کمتر از ۱۴۰ میلی‌گرم بر دسی‌لیتر (mg/dL) از مقادیر طبیعی در نتیجه آزمایش دیابت بارداری، محسوب می‌شوند. اگر قند خون شما ۱۴۰ mg/dL یا بالاتر باشد، پزشک اجرای انجام آزمایش دیابت سه ساعته را توصیه می‌کند.
توجه داشته باشید که محدوده طبیعی ممکن است بین پزشکان متفاوت باشد. برای مثال، برخی از پزشکان مقدار بالاتر از ۱۳۵ mg/dL را غیرطبیعی در نظر می‌گیرند.
(منبع)

محدوده طبیعی برای آزمایش قند خون سه ساعته در دوران بارداری چقدر است؟

• محدوده طبیعی برای آزمایش تحمل گلوکز سه ساعته در بارداری به شرح زیر است.
• قند خون ناشتا باید کمتر از ۹۵ میلی‌گرم بر دسی‌لیتر (mg/dL) باشد.
• قند خون یک ساعت بعد از نوشیدن محلول گلوکز، باید کمتر از ۱۸۰ mg/dL باشد.
• قند خون در بازه زمانی دو ساعت بعد، باید کمتر از ۱۵۵ mg/dL باشد.
• سه ساعت بعد، قند خون باید کمتر از ۱۴۰ mg/dL باشد.

در نظر داشته باشید که تفسیر نهایی جواب آزمایش دیابت بارداری باید فقط توسط پزشک عمومی یا متخصص زنان یا غدد انجام شود. در‌صورتی‌که قند خون شما در حداقل دو زمان از آزمایش بالاتر از حد نرمال باشد، پزشک دیابت بارداری را تشخیص می‌دهد. از سوی دیگر اگر فقط یک نتیجه از موارد بالا، بیشتر از حد طبیعی باشد، پزشک ممکن است آزمایش را بعد از چند هفته تکرار کند.
(منبع)

اگر دیابت بارداری داشته باشم چه اتفاقی میوفته؟

در نظر داشته باشید که بیشتر مادران بارداری که دیابت دارند، نوزاد سالمی به دنیا می‌آورند؛ بااین‌حال اگر این بیماری به‌خوبی کنترل نشود، ممکن است باعث عوارض جدی در بارداری داشته باشد که به شرح زیر خواهد بود:

• پره‌اکلامپسی (یک وضعیت خطرناک که جان مادر و نوزاد را تهدید می‌کند)
• افزایش احتمال تولد نوزاد با وزن بالاتر از حد معمول

همچنین افرادی که دیابت بارداری دارند، در آینده بیشتر در معرض دیابت نوع ۲ خواهند بود. (منبع)

چرا در دوران بارداری به آزمایش قند خون نیاز دارید؟

آزمایش گلوکز به تشخیص به‌موقع دیابت بارداری کمک می‌کند تا از عوارض این عارضه در مادر و جنین جلوگیری شود. برخی از این عوارض عبارتند از:

• پره‌اکلامپسی (نوعی فشار خون بالا در دوران بارداری)
• به دنیا آمدن نوزادی بزرگ‌تر از حد معمول که خطر آسیب‌های هنگام تولد یا نیاز به سزارین را افزایش می‌دهد.
• کاهش قند خون نوزاد پس از تولد (هیپوگلیسمی)
• افزایش خطر ابتلای نوزاد به دیابت نوع ۲ در آینده

یادداشتی از تیم دارو دات کام به شما

انجام آزمایش دو مرحله ای دیابت بارداری به‌عنوان بخشی از مراقبت‌های پیش از زایمان، ضروری است. دیابت کنترل‌نشده ممکن است خطرات جدی برای جنین و مادر داشته باشد. آزمایش غربالگری دیابت بارداری، ساده و بدون درد است و شامل نوشیدن یک مایع شیرین و دریافت نمونه خون می‌شود. در صورت وجود مشکل در فرایند آزادسازی گلوکز، سطح قند خون شما بالا یا غیرطبیعی خواهد بود. در نظر داشته باشید که تفسیر و خواندن آزمایش دیابت بارداری فقط باید توسط پزشک متخصص غدد انجام شود. مراقبت‌های لازم بعد از انجام آزمایش را از پزشک خود دریافت کنید.